رابطه نرخ بهره فدرال رزرو و بیت‌کوین؛ واقعیت یا تبلیغات رسانه‌ای؟

رابطه نرخ بهره فدرال رزرو و بیت‌کوین؛ واقعیت یا تبلیغات رسانه‌ای؟

تحلیل و نگارش توسط: امین شجاعی

در سال‌های اخیر، رابطه نرخ بهره فدرال رزرو و بیت کوین به یکی از موضوعات پربحث در محافل مالی و رسانه‌ای تبدیل شده است. حامیان بازار رمزارزها مدعی‌اند که کاهش نرخ بهره، سرمایه‌ها را به سوی دارایی‌های پرریسک نظیر بیت‌کوین هدایت می‌کند و افزایش آن، فشار بر این بازار را تشدید می‌نماید. اما آیا این ادعا با واقعیت‌های اقتصادی همخوانی دارد یا صرفاً بخشی از یک روایت تبلیغاتی است؟ در این یادداشت، با نگاهی به پارادایم گردش سرمایه‌های کلان در بازارهای مالی جهانی و تحلیل داده‌های تاریخی، این موضوع را بررسی می‌کنیم و نشان می‌دهیم که چنین دیدگاهی تا چه حد ساده‌انگارانه است.

رابطه نرخ بهره فدرال رزرو و بیت‌کوین – گردش سرمایه‌های کلان در نظام مالی جهانی

بازارهای مالی دنیا تحت سلطه بازیگران بزرگی نظیر صندوق‌های بازنشستگی، صندوق‌های قابل‌معامله (ETF)، بانک‌ها و مؤسسات سرمایه‌گذاری قرار دارند که مجموعاً تریلیون‌ها دلار را مدیریت می‌کنند. این نهادها به طور سنتی به دنبال دارایی‌هایی با نقدشوندگی بالا، ریسک قابل پیش‌بینی و چارچوب‌های قانونی شفاف هستند. برای مثال، بازار سهام ایالات متحده با ارزش تقریبی 50 تریلیون دلار و بازار جهانی اوراق قرضه با ارزشی بیش از 100 تریلیون دلار، مقاصد اصلی این سرمایه‌ها محسوب می‌شوند. در مقابل، ارزش کل بازار رمزارزها در مارس 2025 احتمالاً در محدوده 2 تا 3 تریلیون دلار قرار دارد که در مقیاس جهانی، سهم ناچیزی است. به عنوان نمونه، در سال 2020 که نرخ بهره فدرال رزرو به نزدیکی صفر رسید، رشد 40 درصدی شاخص نزدک نشان داد که سرمایه‌های کلان ترجیحاً به سوی سهام فناوری حرکت کردند، نه رمزارزها.

رابطه نرخ بهره فدرال رزرو و بیت‌کوین – ساده‌انگاری در تحلیل ارتباط نرخ بهره و بیت‌کوین

طرفداران بیت‌کوین استدلال می‌کنند که کاهش نرخ بهره، با پایین آوردن بازده دارایی‌های کم‌ریسک نظیر اوراق قرضه، سرمایه‌گذاران را به سوی گزینه‌های پرریسک مانند رمزارزها سوق می‌دهد. اما این دیدگاه، واقعیت پیچیده بازارهای مالی را نادیده می‌گیرد. نخست آنکه دارایی‌های پرریسک تنها به بیت‌کوین محدود نمی‌شوند؛ سهام استارتاپ‌ها، ابزارهای مشتقه و املاک نیز در این دسته قرار دارند و اغلب از نظر نقدشوندگی و اطمینان، برتری دارند. دوم آنکه، نهادهای مالی بزرگ که بخش عمده نقدینگی را در اختیار دارند، به دلیل محدودیت‌های قانونی و سیاست‌های محافظه‌کارانه، کمتر به رمزارزها روی می‌آورند. برای مثال، از حدود 20 تریلیون دلار دارایی تحت مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری آمریکایی، کمتر از 0.5 درصد در ETFهای مرتبط با بیت‌کوین (مانند قراردادهای آتی) سرمایه‌گذاری شده است. این امر نشان می‌دهد که رمزارزها هنوز برای سرمایه‌های کلان، گزینه‌ای حاشیه‌ای هستند.

رابطه نرخ بهره فدرال رزرو و بیت‌کوین – تحلیل کمی: تأثیر واقعی در اعداد

برای درک بهتر، فرض کنیم نرخ بهره فدرال رزرو 1 درصد کاهش یابد. عرضه پول (M2) در آمریکا حدود 21 تریلیون دلار است. بر اساس برآوردها، با هر 1 درصد کاهش نرخ بهره، 1 تا 3 درصد از این نقدینگی (معادل 210 تا 630 میلیارد دلار) ممکن است به بازارهای پرریسک منتقل شود. حال اگر در خوش‌بینانه‌ترین حالت، 5 درصد از این مبلغ به رمزارزها اختصاص یابد، با رقمی بین 10.5 تا 31.5 میلیارد دلار مواجه هستیم. این مقدار در برابر ارزش 2.5 تریلیون دلاری بازار رمزارزها، تنها 0.4 تا 1.2 درصد از این بازار را تشکیل می‌دهد. در مقیاس کل بازارهای مالی جهانی (بیش از 300 تریلیون دلار)، این عدد حتی به 0.01 درصد هم نمی‌رسد. چنین تأثیری، به سختی می‌تواند ادعای تعیین‌کنندگی نرخ بهره بر بیت‌کوین را توجیه کند.

تحلیل داده‌های تاریخی: نرخ بهره و بیت‌کوین در گذر زمان

برای بررسی دقیق‌تر، داده‌های نرخ بهره فدرال رزرو و قیمت بیت‌کوین از سال 2010 تا 2025 را تحلیل کردیم. نمودار زیر (شکل 1) این دو متغیر را در بازه زمانی مذکور نشان می‌دهد:

شکل 1: نرخ بهره فدرال رزرو در مقابل قیمت بیت‌کوین (2010-2025)

محور افقی: سال، محور عمودی چپ: نرخ بهره فدرال رزرو (درصد)، محور عمودی راست: قیمت بیت‌کوین (دلار)

الف) دوره‌های نرخ بهره پایین (2010-2015 و 2020-2021):

• 2010-2015 نرخ بهره در محدوده 0.00-0.25٪ ثابت بود (دوران پس از بحران مالی 2008). قیمت بیت‌کوین از 0.40 دلار به 465.00 دلار رسید (رشد چشمگیر). اما این رشد بیشتر به پذیرش اولیه بیت‌کوین و ورود سرمایه‌گذاران خرد به این بازار نوظهور مربوط می‌شد، نه صرفاً نرخ بهره.
• 2020-2021 نرخ بهره به 0.00-0.25٪ کاهش یافت (به دلیل بحران کرونا). بیت‌کوین از 3,850.00 دلار به 68,789.00 دلار رسید (رشد حدود 18 برابری). این دوره با تزریق نقدینگی عظیم (بسته‌های محرک کرونا) و هجوم سرمایه‌گذاران خرد و نهادی (مثل ورود تسلا به بازار بیت‌کوین) همراه بود. نرخ بهره پایین ممکن است به طور غیرمستقیم به این رشد کمک کرده باشد، اما عوامل دیگر (مانند احساسات بازار و پذیرش عمومی) نقش اصلی را داشتند.

ب) دوره‌های افزایش نرخ بهره (2016-2019 و 2022-2023):

• 2016-2019: نرخ بهره از 0.25-0.50٪ به 1.50-2.50٪ افزایش یافت. قیمت بیت‌کوین نوسانات شدیدی داشت: از 1,000.00 دلار در 2016 به 19,892.00 دلار در 2017 رسید (رشد)، سپس به 3,217.00 دلار در 2018 افت کرد و در 2019 به 13,017.00 دلار صعود کرد. این نشان می‌دهد که افزایش نرخ بهره تأثیر مستقیم و پایداری بر بیت‌کوین نداشت؛ بلکه نوسانات بیشتر به چرخه‌های بازار رمزارزها (حباب 2017 و اصلاح 2018) مربوط بود.
• 2022-2023: نرخ بهره به 4.50-5.50٪ رسید. بیت‌کوین از 47,835.00 دلار به 16,000.00 دلار افت کرد (کاهش حدود 66٪). این افت با افزایش نرخ بهره هم‌زمان بود، اما عوامل دیگری مثل فروپاشی پروژه‌های بزرگ (Terra-Luna و FTX) و خروج سرمایه از بازار رمزارزها نقش کلیدی داشتند.

ج) دوره کاهش نرخ بهره (2024-2025):

• نرخ بهره از 5.33٪ به 4.33٪ کاهش یافت. بیت‌کوین از 53,857.56 دلار به 105,403.10 دلار رسید (رشد حدود 95٪). این رشد ممکن است به کاهش نرخ بهره نسبت داده شود، اما عوامل دیگری مثل قانون‌گذاری مثبت (تأیید ETFهای بیت‌کوین در آمریکا) و بازگشت اعتماد به بازار هم تأثیرگذار بودند.

رابطه نرخ بهره فدرال رزرو و بیت‌کوین – روایت رسانه‌ای به جای واقعیت اقتصادی

تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که ارتباط بین نرخ بهره و قیمت بیت‌کوین یک الگوی ثابت و قابل پیش‌بینی ندارد. برای مثال، در 2016-2017 با وجود افزایش نرخ بهره، بیت‌کوین رشد کرد، اما در 2018 با ادامه افزایش نرخ، افت کرد که بیشتر به اصلاح بازار پس از حباب 2017 مربوط بود. همچنین، در 2022-2023 افت بیت‌کوین با افزایش نرخ بهره هم‌زمان بود، اما عوامل دیگر (فروپاشی پروژه‌ها) تأثیر بیشتری داشتند. این داده‌ها تأیید می‌کنند که عوامل دیگر (احساسات بازار، پذیرش عمومی، قانون‌گذاری و رویدادهای خاص) نقش مهم‌تری در قیمت بیت‌کوین دارند تا نرخ بهره. به نظر می‌رسد طرح ارتباط میان نرخ بهره و بیت‌کوین، بیش از آنکه مبتنی بر تحلیل اقتصادی باشد، بخشی از یک استراتژی رسانه‌ای برای تبلیغ رمزارزها است. فعالان این حوزه با معرفی بیت‌کوین به عنوان “طلای دیجیتال” یا “محافظ تورم”، سعی در جذب سرمایه‌گذاران خرد دارند. اما شواهد نشان می‌دهد که در سال 2021 که نرخ بهره نزدیک صفر بود، ورودی واقعی به بازار رمزارزها حدود 10 تا 15 میلیارد دلار برآورد شد—رقمی بسیار کمتر از آنچه تبلیغات رسانه‌ای وعده می‌داد.

رابطه نرخ بهره فدرال رزرو و بیت‌کوین – نتیجه‌گیری

ادعای تأثیرگذاری مستقیم نرخ بهره فدرال رزرو بر بیت‌کوین، بیش از آنکه یک واقعیت اقتصادی باشد، یک بازی رسانه‌ای است که توسط حامیان رمزارزها ترویج می‌شود. در پارادایم گردش سرمایه‌های کلان، رمزارزها هنوز نقش ناچیزی دارند و کاهش 1 درصدی نرخ بهره، در بهترین حالت 0.4 تا 1.2 درصد به ارزش این بازار می‌افزاید که در مقیاس جهانی، عملاً بی‌اهمیت است. تحلیل داده‌های تاریخی از 2010 تا 2025 نیز این دیدگاه را تأیید می‌کند: نوسانات بیت‌کوین در این 15 سال بیشتر به چرخه‌های بازار رمزارزها و عوامل خاص (مثل فروپاشی‌ها یا قانون‌گذاری) وابسته بوده تا سیاست پولی فدرال رزرو. معامله‌گران خرد نباید تحت تأثیر این بمباران رسانه‌ای گمراه‌کننده قرار گیرند؛ کمااینکه تجربه نشان داده در بیشتر موارد، با انتشار داده‌های اقتصادی آمریکا، شاهد نوسانات لحظه‌ای در بازار هستیم، اما پس از یکی دو روز، قیمت‌ها به روال پیشین خود بازمی‌گردند. برای مثال، در 2022-2023 افت بیت‌کوین با افزایش نرخ بهره هم‌زمان بود، اما در 2024 با کاهش نرخ، قیمت‌ها به سرعت بهبود یافتند و حتی فراتر رفتند. بیت‌کوین ممکن است برای برخی سرمایه‌گذاران خرد جذاب باشد، اما برای جریان‌های بزرگ مالی، همچنان یک گزینه حاشیه‌ای باقی مانده و این روایت، بیشتر ابزاری برای جلب توجه است تا تحلیلی مبتنی بر واقعیت.

نحوه ارجاع: شجاعی، امین. (۱۴۰۴). رابطه نرخ بهره فدرال رزرو و بیت‌کوین؛ واقعیت یا تبلیغات رسانه‌ای؟ بازیابی‌شده از [وبسایت شخصی امین شجاعی]